Granty i stypendia

Popularyzatorski opis rezultatów działania naukowego
Zachowania przestrzenne osób w okresie późnej dorosłości na obszarach zurbanizowanych. Case Study Bydgoszcz.

Numer wniosku: 2018/02/X/HS4/01076

Starzenie się społeczeństw jest powszechnym i bardzo dynamicznym procesem demograficznym, który jest obserwowany w wielu krajach w tym także w Polsce. Ten udokumentowany i postępujący proces skutkuje zmianami zachowań coraz większej liczby osób. Jednym z typów takich zachowań jest codzienna ruchliwość, która obejmuje m. in. zjawiska związane z codziennym poruszaniem się w przestrzeni miast i wsi. Na gruncie współczesnej polskiej geografii nieliczne są badania dotyczące codziennej mobilności wewnątrzmiejskiej, brak natomiast badań odnoszących się do coraz liczniejszej populacji osób starszych (powyżej 60. roku życia). Przeciętnie, co piąty mieszkaniec Bydgoszczy jest w wieku poprodukcyjnym. Wobec tak dużej liczby osób starszych, ważne staje się zrozumienie mechanizmów kształtujących zachowania tej kategorii osób.

Celem badania było uzyskanie wiedzy na temat zjawiska codziennej, ruchliwości wśród osób starszych.  Badanie dotyczyło przemieszczeń związanych z czynnościami uznanymi za obowiązkowe (przemieszczenia związane z zakupami, przemieszczenia do placówek służby zdrowia) oraz tymi uznanymi za dobrowolne (przemieszczenia do miejsc spędzania czasu wolnego). Zadanie obejmowało przeprowadzanie wywiadów (ankiet) wśród 1 % mieszkańców Bydgoszczy, którzy osiągnęli wiek 60 lat i więcej. Przeprowadzona ocena stopnia zaawansowania starości demograficznej wykazała wyraźne zróżnicowania w układzie przestrzennym miasta (można wyróżnić obszary demograficznie starsze i młodsze). Badania wykazały, że seniorzy charakteryzują się relatywnie wysoką ruchliwością zwłaszcza w zakresie przemieszczeń związanych z zakupami i wizytami lekarskimi. Najrzadziej, wśród przebadanych osób starszych, obserwowano podróże w celach rehabilitacyjnych (zaledwie, co dziesiąty badany). Seniorzy poruszają się głownie pieszo lub samochodem (zarówno, jako kierowcy, jak i jako pasażerowie), rzadko korzystają z rowerów czy motocykli. Zdecydowana większość podróży realizowana jest w sąsiedztwie miejsca zamieszkiwania. W przypadku podróży związanych z dużymi, okazjonalnymi zakupami, wizytami lekarskimi czy spędzaniem czasu obserwuje się większą liczbę przemieszczeń do bardziej odległych części miasta. Są to głównie jednostki, w których znajdują się duże centra handlowe, wielospecjalistyczne placówki medyczne (np. szpitale uniwersyteckie) lub atrakcyjne miejsca wypoczynku mieszkańców miasta (Leśny Park Kultury i Wypoczynku, Stare Miasto i Śródmieście).

Zrozumienie natury preferencji społecznych oraz zachowań przestrzennych jest istotne
ze społeczno-ekonomicznego punktu widzenia. Uzyskane wyniki badań mogą stanowić materiał wyjściowy do kreowania skutecznej polityki senioralnej, jednocześnie dostarczają informacji, które będą mogą być wykorzystane przez badaczy zajmujących się szeroko rozumiana gerontologią społeczną.